JavaScript, yaygın olarak kullanılan bir programlama dilidir. Ve başlangıçta sadece web tarayıcılarında çalışan bir istemci tarafı dil olarak geliştirilmiştir. JavaScript, web sayfalarına etkileşimli özellikler eklemek için kullanılır ve HTML ve CSS ile birlikte web geliştirme alanında önemli bir rol oynar. JavaScript, Brendan Eich tarafından 1995 yılında Netscape Communications Corporation'da geliştirilmiştir. JavaScript, dinamik içerik oluşturmak, animasyonlar eklemek, kullanıcı formlarını işlemek ve sayfalar arası geçişleri yönetmek gibi işlevleriyle web sayfalarını daha kullanıcı dostu ve etkileşimli hale getirir. Yıllar içinde JavaScript, sadece tarayıcılarda değil, sunucu tarafı (Node.js gibi platformlar sayesinde) ve hatta masaüstü uygulamalarında (Electron gibi çerçevelerle) çalışabilen güçlü ve çok yönlü bir dil haline gelmiştir. JavaScript, web uygulamaları, oyunlar, mobil uygulamalar ve IoT (Internet of Things) uygulamaları gibi geniş bir yelpazede projede kullanılabilir. JavaScript, ECMA International tarafından düzenlenen ve ECMAScript olarak adlandırılan standartlaşmış bir dildir. Bu standart, JavaScript'in yanı sıra ActionScript ve JScript gibi diğer betik dillerini de kapsar. JavaScript, nesne tabanlı bir dil olup, prototip temelli miras ve ilk sınıf fonksiyonlar gibi bazı özelliklere sahiptir. Ayrıca, geliştiricilerin daha iyi kod organize etmelerine ve daha büyük projelerde çalışmalarına yardımcı olan modülerlik ve paket yönetimi gibi özellikler sunar. JavaScript Nasıl Çalışır JavaScript, web tarayıcısı veya JavaScript destekli başka bir ortamda çalışır. İşte JavaScript'in nasıl çalıştığına dair temel bir açıklama: JavaScript kodu, HTML dosyasına Kullanıcı, web sayfasını tarayıcıda açtığında, tarayıcı HTML, CSS ve JavaScript dosyalarını yükler. Tarayıcı, JavaScript motoru (V8, SpiderMonkey, Chakra gibi) kullanarak JavaScript kodunu yorumlar ve çalıştırır. JavaScript motoru, kodu yüksek hızda çalıştırmak için çeşitli optimizasyon teknikleri uygular. JavaScript kodu, web sayfasındaki etkileşimli özelliklerin ve dinamik içeriğin oluşturulması, yönetilmesi ve güncellenmesi için DOM (Document Object Model) ve tarayıcı API'leri gibi araçlara erişir. DOM, web sayfasının yapısal temsili olup, JavaScript'in sayfadaki öğelerle etkileşime girmesine olanak tanır. JavaScript, asenkron işlemler ve veri alışverişi için AJAX (Asynchronous JavaScript and XML) ve Fetch API gibi teknolojileri kullanarak sunucu ile iletişim kurabilir. Bu, sayfayı yenilemeden arka planda veri alıp göndermeyi sağlar. JavaScript kodu, web sayfasının etkileşimli özelliklerini ve dinamik içeriğini yönetir ve günceller. Kullanıcı, sayfayı kapatana veya başka bir sayfaya geçene kadar JavaScript kodu çalışmaya devam eder. JavaScript'in çalışma şekli, tarayıcıda gerçekleşir ve bu nedenle istemci tarafında çalışan bir dil olarak kabul edilir. Bununla birlikte, Node.js gibi platformlar sayesinde JavaScript, sunucu tarafında da çalıştırılabilir ve bu durumda sunucu üzerinde çalışan bir dil olarak kabul edilir. JavaScript Kullanım Alanları JavaScript, başlangıçta web tarayıcılarında çalıştırılması amaçlanan bir dil olsa da, zamanla farklı kullanım alanlarında yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. İşte JavaScript'in kullanım alanlarından bazıları: • İstemci tarafı web geliştirme: JavaScript, HTML ve CSS ile birlikte kullanılarak, web sayfalarının etkileşimli özelliklerini ve dinamik içeriğini oluşturmak için kullanılır. Örnek olarak, animasyonlar, formların işlenmesi, kullanıcı girişleri doğrulama, DOM manipülasyonu ve sayfa güncellemeleri gibi işlemler gerçekleştirilebilir. • Sunucu tarafı web geliştirme: Node.js gibi platformlar sayesinde JavaScript, sunucu tarafında çalıştırılabilir ve sunucu uygulamaları geliştirmek için kullanılabilir. Bu, RESTful API'lar, veritabanı işlemleri ve sunucu tarafı oturum yönetimi gibi işlemleri içerir. • Masaüstü uygulamaları: Electron gibi çerçevelerle JavaScript, platformlar arası masaüstü uygulamaları geliştirmek için kullanılabilir. Bu, Windows, macOS ve Linux gibi işletim sistemlerinde çalışabilen uygulamalar geliştirmeye olanak tanır. • Mobil uygulamalar: React Native, NativeScript ve Ionic gibi çerçeveler sayesinde JavaScript, platformlar arası mobil uygulamalar geliştirmek için kullanılabilir. Bu, Android ve iOS gibi farklı işletim sistemlerinde çalışabilen uygulamaları tek bir kod tabanıyla oluşturmayı sağlar. • Oyun geliştirme: JavaScript, web tabanlı oyunlar geliştirmek için kullanılabilir. WebGL ve Three.js gibi teknolojilerle, 3D grafikler ve oyun motorları oluşturmak mümkündür. Ayrıca, HTML5 Canvas ve oyun çerçeveleri gibi Phaser ile 2D oyunlar da geliştirilebilir. • İnternet Nesneleri (IoT): JavaScript, IoT projelerinde kullanılabilir. Node.js ve Johnny-Five gibi kütüphaneler sayesinde, mikrodenetleyiciler ve sensörlerle etkileşim kurarak IoT cihazları geliştirmek mümkündür.