Yapay Zeka Nedir? Bu yazımızda yapay zeka hakkında merak edilen soru başlıklarını yanıtlarken, yapay zeka nedir sorusuna kısa bir cevap verdikten sonra bu alanda var olan tartışmalara geniş çapta değineceğiz. Özellikle yapay zeka ve etik, yapay zeka etiği gibi başlıklar altında yapay zeka kullanımının etikliği üzerine tartışmalara yer vereceğiz. Yapay zekanın insan hayatına faydalı mı yoksa zararlı mı olduğu gibi soruları cevapladıktan yapay zekanın gerekli bir teknoloji olup olmadığına dair bir çıkarıma varmış olacağız. Yapay zeka terimi ilk olarak ABD’li matematikçi ve bilgisayar bilimci Jhon McCarthy tarafından 1956’yılında kullanılmıştır. Yapay zeka, bilgisayar ve makine tarafından insan gibi düşünebilme ve öğrenme kapasitesi olan teknoloji olarak tanımlanabilir. Yapay zeka, makine öğrenimi, veri analitik, sözcük işleme ve benzer teknolojileri kullanarak, insanların yapabildiği ve yapamadığı işleri yaparak, bunları çok daha hızlı gerçekleştirmeye yarayan bir teknolojidir. Yapay zeka kullanım alanları, günümüzde neredeyse hayatımızın her alanında kullanılmakta. Günlük Hayatta Yapay Zeka Kullanımı Yapay zekanın kulağımızdaki çağrışımı her ne kadar negatif yönde gibi görünse de, farkında olalım ya da olmayalım bu teknolojiyi günlük hayatımızın birçok alanında kullanmaktayız. İçerik tüketme alışkanlıklarımızı ele alalım; Dijital ortamda tükettiğimiz içeriklerin benzerlerinin karşımıza çıkması ve önerilmesi yapay zeka teknolojisinin eseridir. İnternette geçirdiğimiz süre zarfında neler yaptığımıza dair bizim için bir profil oluşturur ve verilerimize göre alışkanlıklarımıza dair hakkımızda bir portföy yaratır. Bununla birlikte bu verileri baz alarak bir sonraki davranışlarımıza dair tahminlerde bulunarak önümüze içerik akışı sağlar. Bu sayede ilgimizi çekebilecek içeriklere daha kolay ulaşma imkanı yakalamış oluruz. Aynı zamanda internette gerçekleştirdiğiniz ticari niyetli aramalar için karşımıza ilgili ürünleri de çıkarmaktadır. Yapay zekanın bu anlamda içerik tüketme ve arama yaptığımız sorgulara dair ilgili içerikleri önümüze çıkarması, ulaşmak istediğimiz sonuca daha hızlı kavuşmamıza olanak tanımaktadır. Bu durumun yarattığı bir sonuçta ulaşmak istediğimiz ilgili ürüne daha hızlı ulaşma fırsatıdır. Dolayısıyla günlük hayatta yapay zeka kullanımı, farkında olduğumuz ve olmadığımız birçok şey için geçerlidir. Kullandığımız dijital tabanlı uygulamalar, yapay zeka kullanımına örnekleri oluşturur. Hayatımızı kolaylaştıran dijital tabanlı uygulamaların tümünü yapay zeka kullanımına örnekler olarak tanımlayabiliriz de. Günlük hayatta yapay zeka kullanımının insan hayatına sunduğu faydalara geniş perspektifle bakacak olursak, günümüzde birçok hizmet, yapay zeka desteğiyle yürütülmektedir. Yapay zekanın insana bireysel anlamda sağladığı faydaları geniş bir şekilde listelendirecek olursak; • Ulaşımda kolaylık • Bilgiye erişimde hız kazanma • Verimlilik artışı • Zaman tasarrufu • Anlık iletişim Yapay zekanın kurumlara sağladığı fırsatları listelendirecek olursak; • İş süreçlerinin optimizasyonu: iş süreçlerini hızlandırarak zaman tasarrufu sağlarken, verimliliği de arttırır. • Veri analitikleri ve karar verme: Yapay zeka, verileri analiz ederek ve karar verme süreçlerini hızlandırır. • İşletmeler için efektif pazarlama ve satış stratejileri: Yapay zeka, verileri analiz etme ve hedef kitleye yönelik daha etkili pazarlama ve satış stratejileri oluşturulmasına imkan tanır. • Müşteri hizmetlerinin iyileştirilmesi: Yapay zeka ile müşteri hizmetlerinin verimliliğini arttırarak, müşteri memnuniyetini istenilen seviyede tutabilirsiniz. • Risk yönetimi: Yapay zeka işletmelerin risklerini analiz etme ve yönetme kapasitelerini arttırarak, işletmenin geleceğine dair stratejilerin oluşturulmasına da olanak sağlar. Yapay Zeka ve Etik Yapay zeka kullanımının hayatımıza iyice sirayet etmesi, tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Yapay zeka kullanımının artmasına olanak tanıyan önemli teknolojik gelişmelerden birisi, internet teknolojisi olmuştur. İnternet kullanımının yaygınlık kazanmasıyla birlikte insanlar, zamanlarının büyük bir çoğunluğunu bu alanda harcarken, yapay zeka teknolojilerine ait çalışmalarda bu alanda yoğunluk göstermektedir. Bu durumun oluşturduğu sonuçlardan bazıları da; internet dünyasında hizmet sunan küresel markaların, internet kullanım oranlarını arttırarak insanların bu alanda daha fazla vakit geçirmesini sağlayacak çalışmalar yapmasıdır. Bunun oluşması için psikolojik ve sosyolojik çalışmalar yapılarak insanların dijital dünyada daha fazla vakit geçirmelerinin hedeflendiği gibi tartışmalarda yapılmaktadır. Bu sayede daha fazla etkileşim alarak hedefledikleri dönüşümleri gerçekleştirmek için insandan daha fazla yararlanma gayesinde oldukları gibi tartışmalar, yapay zeka kullanımı ile birlikte insanların köleleştirildiği gibi tartışma konularını da oluşturmuştur. Yapay zeka kullanımının ne kadar etik olduğu tartışmasını da kapsamda ortaya çıkmaktadır. Yapay zekanın insanlara daha fazla özgürlük ve hayatlarını sürdürmede kolaylık sağlaması beklenirken, insanların davranış metriklerini ölçerek, edindiği verileri depolayıp, bu verileri insan davranışlarını manipüle ederek markaların ürün ve hizmetlerinin satışında kullanılmasına olanak tanıdığı için tehlikeli olduğu da vurgulanmaktadır. Bu anlamda etik tartışmaları da ortaya çıkarken, insan mahremiyeti ve özel hayatın korunması gibi ilkelerin çiğnendiği de yapay zekanın kötü kullanımına işaret ediyor. Yapay Zeka ve Gizlilik Hakkı Yapay zeka hakkında endişelenen konularında en başında gizlilik gelmektedir. Gizlilik, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Bildirgesi’nde temel insan haklarından biri olarak kabul ediliyor. Günümüzde insanın izlenmesine olanak tanıyan, güvenlik kameraları, mobil cihazlar ve internet tabanlı uygulamalardan insan gizliliğini oluşturan temel bilgilerin kolayca elde edilmesi, yapay zekanın bir tehdit olarak görülmesine yol açıyor. Özellikle yüz tanıma ve parmak izi gibi uygulamaların amacının bir kolaylık olarak değilde, insana ait tüm kişisel verilerin depolanması olarak görülüyor. Bu görüşün savlarından bazıları; • Parmak izi ve yüz tanıma sistemlerinin kişinin güvenliği için ortaya çıkmasını reddederek, aslında direkt kişisel verilerin insan elinden alınması olarak görüldüğünü savunur. • İnternet tabanında bıraktığımız ayak izlerimizle, neler yaptık, nerede nasıl vakit geçirdik, ne arattık gibi verilerin yapay zeka destekli programlarca kullanılıp, pazarlama stratejilerinde kullanıldığı ve bunun mahremiyet ihlali olduğunun vurgulanması. • Depolanan verilerin, istihbarat olarak hükümetlerce kullanılabileceği gerçeği. • Ve genel olarak insan gizliliğine dair hiçbir şeyin bireyin elinde var olmaması. Dolayısıyla, yapay zekanın asıl kullanım amacına hizmet etmediğine ve bu anlamda yapay zeka durdurulmalı gibi karşıt görüşlerin oluşmasını temellendiren savların meydana gelmesine olanak tanımıştır. En Gelişmiş Yapay Zeka Nedir? İnsan hayatında yaratılmış en gelişmiş yapay zeka programı olarak son zamanlarda yeni çıkan ve gündemi oldukça işgal eden ChatGPT olarak değerlendirilmektedir. OpenIA tarafından geliştirilen bu program ile hikayeler kurgulayabilir, makaleler yazdırabilir, sohbet edebilir ve merak ettiğiniz her şey hakkında bilgi alabilirsiniz. Şu an beta sürümünde olan ChatGPT, 2021 yılına kadar internet üzerinden var olan tüm bilgileri okuyarak bize bu veriler ışığında bilgiler verebilmektedir. ChatGPT Nedir? İsimli içeriğimizi okuyarak daha fazla bilgi edinebilirsiniz. Yapay Zeka Etik Kuralları Ne Olmalı? Yapay zeka için etik kuralların olması gerektiğini savunanlar, yapay zekanın merkezinde insanın olması gerektiğini ve insan haklarına saygılı, koruyucu, şeffaf, sorumlu ve hesap verebilir olması gerektiğinin altını çizerler. Bu anlamda yapay zeka kullanımının daha güvenilir ve insan merkezli olacağını, insana fayda sağlaması için temel prensiplerin bunlar olması gerektiğini vurgularlar. Yapay Zeka Nerelerde Kullanılır? Yapay zekanın sıklıkla kullanıldığı alanlar; • Ticaret • Sağlık • Eğitim • Otomotiv • Güvenlik Yapay Zeka Gerekli mi? Yapay zeka kullanımı, üstünde var olan sorunların giderilmesi ve tamamen insan odaklı çalışmalarla birlikte oldukça yararlı bir teknoloji olduğu kabul edilebilir bir gerçektir. Ve kullanımının insan yararına olduğuna dair bir çıkarımı metnin geneline baktığımızda yapabiliriz. Geliştirilen tüm teknolojilerin özünde, gerçekleştirmek istediğimiz eylemlerin daha hızlı gerçekleştirilmesine olanak tanıma amacı vardır. Bu anlamda hayatımıza yön veren ve etkileyen tüm teknolojik gelişmelerin varlığı şüphesiz insan hayatı için oldukça önemlidir. İnsanı ve mahremiyetini merkezine alan tüm teknolojik gelişmelerin varlığı bizler için önemliyken, amacından sapan teknolojileri tekrar rayına oturtarak yine insana hizmet etmesini sağlamakta, sürdürebilir bir yaşam içinde önemlidir. Bu anlamda yapay zeka teknolojilerinin gelişim sürecinde insan hayatını ve mahremiyetini merkezlerine alarak yapılacak her çalışma önem arz etmektedir. İnsan kaygısına mahal vermeyecek şekilde yapılacak çalışmalar ile sürdürebilir insan hayatına hizmet etmek ve dünyayı daha kullanışlı kılmakta, yapay zeka teknolojilerinin amacı olmalıdır. İnsana hizmet etmeyen hiçbir şeyin geleceğimizde yer edinmemesi gerektiğini düşüncesini de bu kapsamda tüm toplumlara aşılanmalı ve bu konu hakkında yeterli düzeyde bilinçlendirme çalışmaları da yapılmalıdır.